Abria e Xhemail Abris - Biografi!

Abria e Xhemail Abrisë 

Abria është ndër fshatrat me territor më të madh në Drenicë dhe gjendet në brigjet që ndajnë rrafshin e Dukagjinit me rrafshnaltën e Drenicës, në trekëndëshin e territorit të komunave: Klinë, Skënderaj dhe Drenas. Abria është ndarë në dy pjesë dhe bashkon territoret e komunave që tërsisht i takojnë regjionit të Drenicës; Drenasin dhe Skënderajn. Më vjen shumë keq, që me këtë rast do të përqendrohem vetëm në territorin e Abrisë, që i takon Drenasit, ndërsa edhe nga gjaku ashtu si edhe nga emri ato janë të pandashme.Emri Abri daton dikund para pesë-gjashtë shekujsh. Në një hartë të vjetër të Perandorisë Osmane, e cila rreth pesë shekujsh kishte sunduar në këto troje, ishte gjetur edhe emri i fshatit tonë. Gojdhënat flasin për afërsinë tonë fisnore dhe të gjakut me Prekazin dhe Lutogllavën, ku ishin vendosur dy vëllazërit tjerë, nga tre sa kishin ardhur nga Kuçi, afër Podgoricës së Malit të Zi. Natyrishtë, njëri nga të tre vëllazërit ishte vendosur në brigjet e sotme të Abrisë, për t'u ikur vërshimeve dhe përmbytjeve të ujit, duke vënë themelet e Abrisë së Madhe dikur, sot të Epërme. Përhapja dhe zhvillimi i mëvonshëm i popullatës nga kjo familje imponoi zgjerimin e saj edhe në territorin e sotëm të Abrisë së Ultë, apo e Vogël siq e kishin quajtur dikur si dhe Murgës.Kur përmendet emri i Abrisë, kudo në Kosovë dhe më gjërë, menjëherë përkujtohet plaku i urtë dhe i mençur, Xhemajl Abria. Xhemail Abria me urtësinë dhe mençurinë e tij la gjurmë të pashlyeshme nëpër kullat shqiptare, atëbotë kur kullat tona ishin shkolla, fushëbetja ku matej burrëria e mençuria popullore, ishin gjykatore dhe drejtësia e tyre ishte më e fuqishme se ligjet e pushteteve antipopullore në këto treva...Shqiptari gjithëmonë kishte pushtetin paralel- pushtetin e kullave, të cilin me mjeshtëri politike do ta aplikoi Lëvizja Demokratike Shqiptare në Kosovë, në krye me Dr. Ibrahim Rugovën, si opozita e parë kundër regjimit të egër Millosheviqian, që po përhapej si sëmundje, duke trazuar gjithë ballkanin.

Nuk ka qenë turp kurrë për shqiptarin të dënohet nga gjykatat e pushteteve antipopullore, por ka qenë turp të dënohet nga pleqtë dhe kulla. E Xhemajl Abria ishte "kryeplaku" i kullave shqiptare dhe fjala e tij ishte gur i madh në kalanë e drejtësisë së kullave shqiptare të fundshekullit të nëntëmbëdhjetë.Ata që kanë lexuar librin e Anton Çetës : "Tregime popullore nga Drenica" në dy vëllime, mund të mësojnë më së miri se cili ishte në të vërtetë Xhemajl Abria, që me mendjemprehtësinë e tij ishte i gatshëm në çdo moment të gjykonte drejt dhe të jepte përgjigjën më adekuate edhe në situata, për të tjerët, pa shtekdalje.Edhe pas një shekulli ruhen të freskëta fjalët e tij dhe nuk mund të imagjinohet një qëndrim i denjë e burrëror në kullat shqiptare, nëse nuk ke sadopak njohuri mbi filozofinë tonë popullore të prodhuar nëpër kulla, ku Xhemajl Abria del në rolin e kryefilozofit.Atij nuk i ishte dhënë kurrë respekti që e meritonte, ngase shqiptarët nuk patën kurrë pushtetin e vet popullor, madje as gjatë periudhës së rrejshme të vetçeverisjës socilaiste, e cila në fakt dukej sikur Kosovës i kishte krijuar kushte për vetudhëheqje, por që kjo vetudhëheqje ishte në shërbim të ideologjive joshqiptare.Në fillimet e viteve të nëntëdhjeta, kur Kosova e para po i kundërvëhej kësaj ideologjie, përmes Lëvizjës së parë Demokratike në ish Jugosllavi, edhepse ishte ndrydhur si kurrë më parë nga regjimi i Serbisë, u thyen prangat ideologjike dhe shumë figura të mëdha kombëtare dolën në dritën e ndaluar për vite të tëra. Kështu, në Abri themeluam Shoqërinë Kulturore, të cilën e pagëzuam me emrin e plakut Xhemajl Abria. Kjo shoqëri do të veprojë deri në prag të luftës në Kosovë, duke shfaqur shumë koncerte nëpër fshatra të ndryshme të Drenicës, atje ku dora serbe nuk mund të përzihej ende. Formimi i kësaj Shoqërie dhe organizinmi i një orkestri kompakt muzikor, bëri që pastaj interesimi i të rinjëve të jetë shumë i madh për t'u aktivzuar në këtë shoqëri. Aty u zbuluan edhe talentë të rinjë. Lindi një këngëtare e re, nxënëse e klasës së pestë fillore, atëbotë, Afërdita Demaku. Lindi Halit Gashi, djaloshi që më këmbë vinte nga Qabiçi (fshat në komunën e Klinës) vetëm për të provuar të këndoj.Afërdita është motra ime dhe asnjëherë nuk do të më shkonte mendja se ajo mund të bëhej një këngëtare e dalluar, sikur të mos provonim zbulimin e talentëve të rinj në këtë shoqëri kulturore. Ishte e vogël, por që në koncertet e para pushtoi publikun e fshatrave përreth. Edhe në koncertet ku morën pjesë këngëtarë të shquar të këngës sonë popullore, ajo përvetësonte simpatinë e publikut dhe nuk ka ndodhur të jetë kthyer në vend me vetëm një këngë, sepse publiku e kërkonte...Pastaj Haliti, djaloshi i turpshëm, që mezi kishte pranuar të provojë zërin e tij, në dy-tri ushtrimet e para të mbajtura edhepse për këtë qëllim kishte ardhur dhe atë në këmbë, duke kaluar dhjetëra kilometra nga fshati i tij. Një ditë, pas shumë lutjeve, "e bëri zemrën dushk" dhe ia nisi një kënge. Ai kishte zë bilbili...Tash Afërdita dhe Haliti janë emra të njohur të këngës shqipe në Kosovë.

Abria kishte nisur një zhvillim më të hovshëm kulturor e arsimor , ashtu si edhe gjithë Kosova, pas Kushtetutës jugosllave të vitit 1974, në të cilën Kosovës iu sigurua një autonomi e plotë në organizimin politik (?), arsimor dhe kulturor, edhepse edhe më heret kishin filluar shenjat e para drejt një jete të qytetëruar.

Kuadrot e para të mësuesve dhe intelektualeve të vjetër si Halil Hajdaraj, Aziz Demaku , Lah dhe Hetem Demiqi,Bajram Demiqi, Xhemail Bajrami- mesues dhe intelektual i shquar...pastaj Daut Demaku, i cili sot njihet njëri ndër krjiuesit më të shquar të kësaj treve, veprat e të cilit janë të mirënjohura për lexuesin kosovar, kishin punuar me përkushtim për një të nesërme më të bardhë të Abrisë.Abria nis rrugën e mbarë.Gjeneratat e para të mësuesve plotësojnë nevojat në tërësi të shkollës fillore, e cila pastaj do të pavarësohet nga shkolla "Zenel Hajdini" e Tërstenikut, duke marrë emrin e ri Shkolla Fillore "Shotë Galica"... Vlen të pë rmenden edhe më suesit nga fshati Të rdevc, të cilit i shë rbeu, gjithashtu kjo shkollë ; Avdi , Daut dhe Isak Halilaj…

Në shtegtimet e zhvillimit të Abrisë do të ecin pastaj Rrahim Demiqi, që bashkë me Aziz Demakun janë juristët e parë të diplomuar nga Abria.

Pastaj Dibran Demaku dhe shumë emra të rinj që me diplomat e fakulteteve të Universitetit të Prishtinës do t'i hapin dyertë Abrisë drejt botës së qytetëruar. Aza, Halime dhe Feride Demaku janë vajzat e para që mësyen rrugën e shkollimit nga gjenerata e parë , e shkollë s së plotë fillore “Shote Galica”, drejt së cilës pastaj udhëtuan me të madhe vashat e kësaj lagje. Ishte dikund viti 1968, kur ato kapërcyen pragun e errësirës dhe padrejtësisë ndaj femrës shqiptare. Pas katër vitesh të njejtën gjë do ta bëj në lagjën e Xhemajlajve, Sofie Xhemajlaj.

Nga familja e Xhemajl Abrisë, sërish hapet dritarja e diturisë- tash e emancipimit të femrës së kësaj lagjeje.Shumë nxë në s nga gjenerata e parë pastaj do të kthehen si më sues në kë të shkollë , si Aza, Shyqiri dhe Sokol Demaku, Ismet Halilaj , Nuredin Ramaj etj.

Abria e Epërme , në fillim të viteve të nëntëdhjeta kishte rreth 2050 banorë, sipas disa regjistrimeve që i kishim bërë në Degën e LDK të fshatit. Ishte periudha kur Kosova në tërësi ishte në këmbë kundër pushtimit klasik serb, që kishte kapluar trojet tona.

Ndër fshatrat e para që forcat e deriatëhershme "socialiste" që vepronin në fshatra do t'i transferoi në Lëvizjen e re Demokratike të Kosovës në Drenicë, pa dyshim ishte Abria e Epërme, duke themeluar Degën e LDK-së bashkë me fshatin fqinj Tërdecin.

Një meritë të madhe në përgatitjen e këtij "revolucioni demokratik" në Abri kishte Sejdi Demaku dhe Halil Xhekaj, i cili ato ditë kishte ardhur nga Australia bashkë me familje.Udhëheqës i Degës së LDK-së u zgjodha unë, edhepse isha i ngarkuar me detyrë të rënd atëbotë, në krye të gazetës së studentëve të UP-së "Bota e Re", që tashmë ishte dëshmuar haptasi kundër regjimit të egër serb e veqmas "piunëve" të tij në Kosovë.Gazetat me renome, jashtë Kosovës e Serbisë shkruanin se "Bota e Re" dridhi themelet e regjimit komunist të Beogradit, pas përkrahjes së fuqishme të kërkesave të minatorëve të "Trepçës", që po qëndronin të mbyllur nëpër zgafella.

"Mbeturinat" e fundit komuniste që ende kishin ngelur në komunën e Gllogocit u kthyen duarthatë nga Abria e Epërme atë ditë!

Një frymë e re uniteti kishte përshkuar gjithë Kosovën e fillimit të viteve të nëntëdhjeta. Egërsia e regjimit komunist serb e bënte edhe më të fortë këtë unitet ndërshqiptar.

Të gjithë ishim një grusht i vetëm, një Lëvizje e vetme popullore kundër pushtimit barbar serb.

Aksioni i atyre ditëve rreth pajtimit të gjaqeve që kishte përshkuar gjithë Kosovën do të kurorëzohet, në qershorin e vitit 1991, me një tubim të madh popullor , në Fushë të Lulave, në të cilin Abria dhe Tërdeci (tash Grykasi) do të pajtojnë të gjitha gjaqet dhe ngatërresat mes banorëve të tyre. Kontributi më i madh në këtë drejtim erdhi, prap nga familja e Xhemajl Abrisë dhe stërnipi i Xhemajlit, Vesel Xhemajlaj,i cili i priu Këshillit për pajtimin e xhaqeve në këto fshatra

Kjo ishte edhe një formë e rezistencës ndaj okupatorit serb, që atëbotë po përgatitej për një pushtet jetëgjatë në Kosovë, por kësaj radhe pa shqiptarë, ose edhe me ndonjë shqiptar të vetëm.

Abria njihet edhe nga luftë rat e Azem Bejtë s, ku kishte nisur betejë n kundë r bullgarë ve, që mbanin territorin e Abrisë dhe veç mas me luftë tarin e shquar të kë saj ane gjatë Luftë s së Dytë Botë rore, Selman Demiqin, mbi të cilin do të lexoni më shumë në studimet e historianit Dr.Islam Dobra, mbi Rezistencë n në Drenicë gjatë asaj periudhe. Ai atje ka botuar edhe një poezi, të recituar nga Xhevat Demaku, tash dë shmor i Abrisë . Poezia ishte e imja por edhe ajo do të përjetojë fatin e shumë vargjeve të mia, të cilat ngjashëm si Islam Dobra do ti publikojnë si anonime, ata që nuk njohin dhe respektojnë të drejten e autorësisë në krijimet artstike…apo për hirë të politikave aktuale nuk publikojnë emrin e autorit, siq do të veproi edhe vet djali i Selmanit, Adem Demiqi që shumë kohë më ishte lutur t'i shkruaja nje tekst kenge per babanë